قایسه کنتاکتور با رله؛ تفاوت‌ها
موسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) رله را به این صورت تعریف می کند: «دستگاهی است که به وسیله آن، و از طریق تغییر دادن یک وضعیت در مدار مربوطه یا در یک یا چند مدار مرتبط، اتصالات مدار عمل می‌کنند.»
ضمناً مؤسسه‌ی فوق، کنتاکتور را به این صورت تعریف می‌نماید: «دستگاهی برای قطع و وصل کردن مکرر یک جریان الکتریکی در شرایط عادی»
با کمی دقت و بررسی بیشتر، سایت الکتریکال کلاس‌روم تفاوتهای ذیل را بین آن دو متذکر می شود:
کنتاکتورها
- بزرگتر در مقایسه با رله ها
- برای استفاده در مدارهای با ظرفیت پایین و بالاتر
- برای استفاده در سوئیچینگ موتورها، خازن‌ها، روشنایی‌ها، و غیره
- متشکل از حداقل یک مجموعه اتصالات قدرت سه فاز. در بعضی موارد نیز اتصالات کمکی موجود هستند.
رله ها
- نسبتاً کوچک از لحاظ ابعاد
- برای استفاده در مدارات با ظرفیت پایین
- عمدتاً برای استفاده در مدارات کنترل و اتوماسیون، مدارات محافظ و سوئیچینگ مدارات الکترونیک کوچک
- متشکل از حداقل دو اتصال NO/NC
ویژگی‌های کنتاکتورها
این دستگاه ها طوری طراحی شده اند که در وضعیت معمولاً باز (NO) عمل می نمایند، یعنی اینکه در حالتی که برق به آن داده نشده است، اتصال برقرار نمی شود. کنتاکتورهای باکیفیت‌تر، از قبیل آنهایی که توسط شرکت اشنایدر الکتریک عرضه می‌شوند، از اتصالات فنردار بهره می‌گیرند تا از باز بودن مدار در هنگام قطع بودن برق اطمینان حاصل گردد.
کنتاکتورها همچنین از تشکیل قوس الکتریکی جلوگیری می‌کنند و حاوی پروتکل‌های اضافه‌بار هستند که مدار را، در مواقعی که جریان برای یک مدت زمان از پیش‌تعیین‌شده از یک آستانه‌ی مشخص‌شده تجاوز می‌نماید، قطع می‌کنند. کنتاکتورها که بر اساس میزان آمپر باری که برای مدیریتِ آن به کار گرفته می‌شوند انتخاب می‌گردند، به یک منبع تغذیه اضافی (AC یا DC بسته به نوع کنتاکتور) برای تحریک نیاز دارند.
کاربردهای کنتاکتور
در کاربردهای سه‌فاز، استفاده از کنتاکتورها بهتر است، اما برای کاربرد های تک‌فاز، رله‌ها مناسب‌تر هستند؛ این بدان خاطر است که رله فقط یک اتصال مشترک دارد، که به نول وصل می‌شود؛ برعکس، کنتاکتور دو قطب را به هم متصل می‌کند که مدار مشترک بین آنها وجود ندارد. رله‌ها برای وضعیت‌های تا حداکثر ۲۵۰ ولت متناوب متناسب هستند، اما کنتاکتورها برای وضعیت‌های تا حداکثر ۱۰۰۰ ولت خوب هستند.
توجه داشتن به نوع کاربرد این قطعات برای شما در سیستم‌تان نیز حائز اهمیت است. کنتاکتورها در وضعیت‌هایی که در آنجا احتمال وقوع اضافه‌بار وجود دارد و عدم موفقیت در قطع برقِ مدار موجب به خطر افتادن افراد و یا خود سیستم می‌گردد، گزینه بهتری هستند. رله‌ها قادر به تأمین این نوع حفاظت نیستند. بنابراین، در کاربردهای توان‌پایین که در آنها حاشیه ایمنی اضافه شده توسط یک کنتاکتور مورد نیاز نمی‌باشد، استفاده از رله‌ها باعث کاهش هزینه‌ها می‌گردد. به همین دلیل، کنتاکتورها نوعاً برای سوئیچ کردن موتورهای جریان‌بالا، خازن‌ها، و سیستم‌های روشنایی به کار می‌روند. همچنین می توان اتصال های کمکی در کنتاکتورها تعبیه کرد تا قادر باشند که در وضعیت «معمولاً بسته» (NC) عمل کنند. در این پیکربندی، صرفنظر از اینکه برق سیم‌پیچ کنتاکتور وصل شده باشد یا خیر، سوئیچینگ می تواند رخ دهد.
سخن آخر اینکه …
همانگونه که در بالا اشاره شد، وضعیت اولیه‌ای که در آن نیاز است که از یک کنتاکتور استفاده کنید، هرگونه مدار توان‌بالایی است که در آن احتمال وقوع شرایط اضافه‌بار وجود دارد. این موضوع بخصوص برای مواقعی صدق می‌کند که ادامه‌ی وصل بودن برق مدار، باعث ایجاد یک محیط خطرناک برای افراد و یا تجهیزات شود.
از طرف دیگر، در وضعیت‌هایی که شما فقط به امکان سوئیچینگِ توان‌پایین نیاز دارید، استفاده از کنتاکتور ممکن است یک نوع زیاده‌روی به حساب آید. در این قبیل موارد، استفاده از یک رله، مناسب‌تر خواهد بود. در انتها، شما باید انتخاب‌تان را بر اساس وضعیت‌ها، ماهیت تاسیسات مربوطه، و صد البته بودجه‌ی خودتان انجام دهید.
